سقف تا شونده یکی از ویژگیهای بسیار خوب موجود در خودروهاست که بهخودیِخود لذت رانندگی را چندبرابر میسازد. خودروهای روباز هوای آزاد را به داخل اتاق آورده و طعم خاصی به سواری میبخشند. امروز تقریباً همه خودروسازان بخشی از سبد محصولات خود را به مدل(های) کانوِرتیبل یا کابریولت (اولی تلفظ انگلیسی و دومی تلفظ آلمانی) اختصاص دادهاند و معمولاً فروش خوبی هم بدست میآورند. اعضای این دسته همچنین از GT و رودسترها گرفته تا سوپراسپرتها و انواع مخصوص پیست متغیرند.
طی دهههای اخیر همزمان با افزایش روزافزون محبوبیت خودروهای روباز، بخشهای مختلف مربوط به این فناوری نیز متکاملتر شد و به شکل امروزی درآمد. در زیر نگاهی به سه نوع کلی سقفهای تا شونده میاندازیم.
سقفهای نرم (منظور انواع غیرفلزی) در ابتدا بهصورت دستی و توسط یک سوییچ یا اهرم باز و بسته میشدند. همچنین وزنشان بسیار کم بود و بدون هیچگونه پیچیدگی خاصی بستهبندی و در قسمتی از خودرو آرام میگرفتند. امروزه برای تولید این نوع سقف از یک ساختار چندلایه شامل انواع پارچه، چرم و مواد گوناگون استفاده میکنند که در مقابل صدا و عناصر جامد و مایع مختلف مقاومت بسیار بالایی دارد و از این نظر تا حد زیادی مشابه انواع فلزی است.
حدود یک دهه قبل با ظهور سقف تاشو فلزی، استفاده از مواد نرم بهتدریج منسوخ شد، اما برخی از خودروسازان بنا به چند دلیل ازجمله سبکوزن بودن و جاگیری کمتر، هرگز آن را کنار نگذاشتند. در حال حاضر انواع مختلفی از سقفهای پارچهای، از نمونههای دستی و سادهتر گرفته تا مدلهای الکترونیکی و پیشرفته را میتوان در میان محصولات مختلف خودروسازان مشاهده کرد.
مثال: مرسدس بنز کلاس S و کلاس C کانوِرتیبل – فِراری F430 اِسپایدر – جگوار F-Type کانوِرتیبل
سقفهای فلزی تاشو دقیقاً مشابه انواع ثابت هستند و درست مثل نمونههای پارچهای، به عقب رفته و داخل صندوق بار جای میگیرند. این نوع سقف عایقبندی بسیار خوبی در برابر عوامل فیزیکی محیطی دارد و هنگام بسته شدن تقریباً تفاوتی با سقف ثابت نمیکند. همچنین در برابر ضربات وارده مستحکمتر بوده و به نسبت انواع پارچهای مقاومت کمتری در مقابل جریان هوا از خود نشان میدهد.
البته این سقفها چند ویژگی منفی هم دارند که ازجمله آن میتوان به وزن سنگینتر و اشغال فضای بیشتر در صندوق عقب (در مقایسه با مدلهای نرم) اشاره کرد.
مثال: مرسدس بنز کلاس SL – بامو Z4 و سری ۴ کانوِرتیبل – فِراری ۴۵۸ اِسپایدر
تارگا بین خودروهای سقف ثابت و کانورتیبل جای گرفته و یک مزیت بسیار بزرگ دارد: سختی و استحکام شاسی در این حالت به میزان زیادی حفظ میشود و درنتیجه عملکرد خودرو کمتر تحت تأثیر قرار میگیرد.
سازوکار سقفهای تارگا بدین صورت است که مجموعه شیشه عقب جابجا شده و قسمت مرکزی سقف به داخل صندوق عقب میرود. سپس صندوق بسته میشود و شیشه عقب به جای قبلی خود برمیگردد. خودروهای دارای این فناوری چهره و شخصیت خاصی دارند و کاملاً از سایر مدلها متمایز هستند.
مثال: پورشه ۹۱۱ – شورولت کوروِت C6 و C7 – مزدا MX-5 میاتا RF
برخی خودروسازان برای مدلهای مخصوص پیست، تولید محدود و یا نسخههای خاص خود بهطور کلی سقف را کنار گذاشته و با پیکربندی بدون سقف پیش میروند؛ بدین صورت که هیچگونه سایبانی بالای سر راننده تعبیه نمیشود و سایر قسمتها نیز بر همین مبنا شکل میگیرند. این خودروها گاهاً مجوز تردد در خیابان هم نداشته و تنها میتوانند در محافل خصوصی حاضر شوند. جدای از دلایل شخصی کمپانیها، حذف سقف میتواند دو دلیل کلی داشته باشد: دستیابی به چهره خشن و اغواکننده؛ کاهش وزن خودرو و حصول اعداد و ارقام فنی بهتر. باید عرض کنم که اعضای این دسته اصلا مناسب استفادههای روزمره نبوده و بیشتر جنبه نمایشی و عملکردی دارند.
مثال: آریِل اتُم (Ariel Atom) – مرسدس-مکلارن SLR استرلینگ موس (Stirling Moss) – رادیکال SR8